İslam medeniyetinin en güçlü damarlarından biri, ilim ve marifettir. Zeydan'ın üçüncü cildi, İslam dünyasının bilgi ufkunu yorumlayan derinlikli bir çalışmadır. Yazar, İslam öncesi Araplarının gökyüzüne bakarak öğrendikleri ilk işaretlerden, Abbasî halifelerinin tercüme saraylarına; kâhinlerin rivayetlerinden Bağdat'ın kütüphanelerine kadar uzanan farklı tarihî aşamaların özünü ele alır.
Aynı zamanda Kur'an, hadis ve fıkıh gibi dinî ilimlerin kökleri; şiir ve hitabetin toplumsal gücü; felsefenin tartışmaları; tıbbın incelikleri; kimya ve matematiğin keşifleri; astronominin enginliği de bu ciltte yerini bulur. Arapların Keldanîlerden, İranlılardan ve Yunanlılardan devraldıkları mirası nasıl dönüştürdükleri ve bu mirası yepyeni bir medeniyet ufkuna nasıl taşıdıkları, eserin ana odağını belirler.
Böylece bu cilt, İslam medeniyetinin siyasî-iktisadî yapısından öte, düşünce ve kültür atlasındaki derin izlerini anlamak isteyen okurlarımıza kaynak oluyor.