Osmanlı İmparatorluğu'nu çöküşten kurtarmak için çağdaşlaşma yolunda önemli adımların atıldığı, siyasal kargaşaların yaşandığı bir dönemde, kişisel ya da sınıfsal çıkarlar ardında koşmamış, yalnızca memleketini, halkını, özellikle yoksulları, ezilenleri düşünmüş, onların derdini kendine dert edinmiş, hiçbir zaman boyun eğmemiş, ''fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür'' bir şair.
Deneme yazarı- eleştirmen Memet Fuat, Tevfik Fikret' in yaşamını, sanatçı kişiliğini, dünya görüşünü ayrıntılı biçimde ele alıyor; yapıtlarını inceleyerek, siyasal ve toplumsal etkinliklerini değerlendiriyor; ayrıca değişik düşüncelerdeki sanatçıların şairle ilgili görüşlerini özetliyor.