Toplum olaylarını anlamak ve açıklamak ancak onları tarih içindeki yerlerine "doğru" biçimde yerleştirmekle olasılıdır. Tarih bu bağlamda tüm toplum bilimlerinin de anasıdır. Tarihin önemi, belirli bir özel bilgi alanı oluşturmasından ya da geçmiş özleminden değil, toplumlara ve kişilere kendilerini ve sorunları ortaya koyup anlamalarını sağlayacak bir bilinç oluşturmasından kaynaklanır. Yoksa salt bir belge ve bilgi yığınağından öteye geçemezdi, tarih.
Kemal Tahir'in Tarih Notları, her şeyden önce, Türkiye'de doğmuş ve tüm benliğini orada bulmuş bir kişinin, bitmek tükenmek bilmez bir çabayla, toplum ve tarih arasındaki karmaşık ilişkileri "yeniden" arayışının öyküsüdür. Ne resmi tarih ve ne de kökleri sorgulanmadan benimsenmiş yargılar önemlidir, onun için.
Tarih, tersine, bütün bu yüzeyselliklerin çok ötelerinde ve derinlerindedir. Oraya ancak yürekli bir tarihi yeniden okuma süreciyle ulaşılabilir.
Bizans'tan Osmanlılara uzanan bir büyük çizgi içinde Kemal Tahir'in sergilediği düşünceler, Türkiye'nin tarihsel dokusunu yeniden ve sağlıklı biçimde algılama uğraşını göze alacak geleceğin kuşakları için, çok daha ileri çerçevelerde tartışılıp değerlendirilmeyi gerektiren çeşitli ipuçlarını sergiliyorlar.