Kitab-ı Mukaddes'teki birçok mesele konu olan "eski günlerden beri suların havuzu" diye nitelenen uygarlıkların beşiği görkemli bir şehir. "Ateş orada seni yiyip bitirecek; kılıç seni kesip atacak" sözleriyle Tanrının gazabına uğramış lanetli şehir; Ninova. Üç bin yıl boyunca kuşaktan kuşağa gelmiş bitmez bir efsane. (...)
Mezopotamya'yı sulayan bereketli Fırat ve Dicle dağların arasından kavisler çizerek akan Zap ve Habur üç yüz arşın uzunluğunda elli arşın genişliğinde ve otuz arşın yüksekliğinde olan Nuh'un gemisi Tanrı'nın gazabına uğramış insanoğlunun bir tufanla yok olması yedi ay on yedi gün boyunca hep sular üstünde kalan ve sonra Cudi'nin doruklarına inen insan ve hayvan soyunun kurtarıcısı gemi ağzında yeni koparılmış bir zeytin yaprağıyla gemiye dönen güvercin çoğalmaya başlayan Nuh soyu Nuhoğullarının kurduğu şehirler Babil Ur Erek Akkad Kalne Aşur Kalah Reseni ve Ninova. (...)
Üç bin yıllık bir tarihi içeren tüm bu merak araştırma ve gezilere son noktayı koyan Ninova'yı yeniden tarih sahnesine çıkaran ve bir efsaneyi gerçek bir tarih haline getiren Austen Henry Layard oldu. Rivayetlerin gizemli seslerine sığınarak el yordamıyla bulunan ve büyük serüvenlerle İngiltere'ye British Museum'a taşınan o insanlık hazineleri çağdaş arkeolojinin de temellerini oluşturdu. Layard bize şunu öğretti; harabelerden yükselen sesler bize ait geçmişin sesleridir. Geçmişin seslerini duymayan geleceğin sesini duyamaz. Harabelerden yükselen seslerin kaybı vicdani ve ahlaki çöküntüdür.
Mehmed Uzun