Bu kitap Mevlânâ'nın adıyla özdeşleşmiş başından sonuna kadar insanın ne olduğu ne olacağı ve ne olması gerektiğini kendine has üslûbuyla dile getirdiği ünlü eseri Mesnevî'nin ilk 18 beytinin Türkçe şerhleri üzerine yapılmış bir çalışmayı içermektedir.
Alman şarkiyatçı Annemaria Schimmel Tasavvufun Boyutları adlı ünlü eserinde Mevlânâ ve Mesnevî hakkında şöyle bir tespitte bulunuyor: "Türkler Hazret-i Mevlânâ'larına derinden bağlıdırlar. Türk bilginleri ve mutasavvıflarıysa Mesnevî'nin daha iyi anlaşılmasına büyük katkıda bulunmuşlardır. On altıncı yüzyılın sonlarıyla on yedinci yüzyılın başlangıcındaki üç önemli Mesnevî şerhi Türkiye'de yazılmıştır. İsmail Rusâhî Ankaravî'ninki (ölm.1631) hâlâ eldeki en iyi şerhlerdendir. Yüzyıl sonra kendisi de ince bir mutasavvıf şair olan İsmail Hakkı Bursalı (ölm.1740) tarafından da bir şerh çıkmış gene aşağı yukarı aynı tarihlerde Süleyman Nahifî (1738) bütün mesnevîyi kafiyeli ve vezinli olarak aslına sadık kalarak çevirmiştir. Vezin üzerinde titizlikle durulan yabancı bir dile yapılmış ilk tam çeviri sayılır bu daha sonraki çağlarda Urdu Pencap ve Sind dillerinde de aynı üslupta çevirilere rastlanır."
Schimmel'in tespiti yerinde ve belki bugün için eksik bile sayılabilir. Çünkü Mevlânâ'nın adıyla özdeşleşmiş olan ünlü eseri Mesnevî bugün Türkçeden İngilizceye İspanyolcadan Almancaya Arapça'dan Urducaya kadar dünyanın belli başlı birçok diline çeviri ve şerhleri yapılan ender eserlerden biri hâline gelmiştir. Kuşkusuz Mesnevî'nin böylesine bir geniş coğrafyada okunması ve daha iyi anlaşılması için şerhlerinin yapılması içinde dile getirilen duygu ve düşüncelerin her coğrafyadaki insana hitap etmesi ve o coğrafya insanın Mesnevî'de kendinden bir şeyler bulması ile açıklanabilir. Bir başka ifadeyle Mevlânâ dönemin diğer mutasavvıf şahsiyetleri Hacı Bektaş-ı Veli ve Yunus Emre gibi eserlerinin merkezine özellikle Mesnevî'ye "evrensel" değerleri oturtmuş ve söz konusu değerden yola çıkarak bütün insanlara ulaşabilme başarısını göstermiştir. Bu şahsiyetlerden biri olan Fransız bilim insanı Eva De Vitray Meyerovitch kendisiyle yapılan bir söyleşide Mevlânâ'nın düşünce sisteminin nasıl "evrensel" bir nitelik taşıdığını şöyle ifade etmiştir: "Ben size Mevlana'dan şefkat ve açlık numûnesi insanlar olan dünün ve bugünün velilerinden bahsediyorum. Onları okurken tercüme ederken hayranlık üstüne hayranlık duyduğumu söylemeliyim. Onların evrensel bakış açıları hakkında sizlere yüzlerce misal verebilirim. Sadece Mevlana ile yetinirsek bir gün kendisi Fîhi Mâ-Fîh'te 'Mekke'ye götüren yollar şüphesiz pek çoktur' diye yazmıştır. Mekke'ye kara yoluyla da gidilebilir deniz yoluyla da. Küçük ya da büyük mesafeleri kat etmek üzere Bizans'tan da geçilebilir Suriye'den de. Fakat yolların ne önemi var? Asıl olan o yere ulaşmak değil mi? Ki o yerde tartışmalar ve münazaralar bir anda kesilir. O yerde gönüller birbirine açılır ve birleşir: 'Gönlün bu coşkusu ne imandır ne de inançsızlık sadece aşktır.'
Mevlânâ ve eserleri üzerine yaptığı çalışmalarla haklı bir takdire layık olan Abdülkadir Gölpınarlı Mevlânâ'yı öncelikle büyük bir ahlâkçı olarak niteler ve 'söylenenle yapılanın nazarî olanla tatbik edilenin insanın önce içyapısında bütünleşmesi gerektiğini bilen bir ahlâkçı' olduğunu belirtir. Mevlânâ'nın mutasavvıf/ahlâkçı kişiliğinin somut bir örneği olan Mesnevî Mevlânâ'nın ortaya koymaya çalıştığı "evrensel" değerlerin daha iyi anlaşılması amacıyla yüzyıllar içinde onlarca dilde tercüme ve şerhe tabi tutulmuştur. Söz konusu tercüme şerhlerin büyük bir bölümünü Türkçe tercüme ve şerhler oluşturmaktadır. Bu arada özellikle Mevlânâ'nın kendi elinden çıkması nedeniyle ayrı bir değer taşıyan Mesnevî'nin ilk 18 beytinin müstakil olarak şerh edilegeldiğini de ayrıca belirtmek gerekir. İşte bu bağlamda elinizdeki kitapta hem Mesnevî'nin bütünü içinde hem de müstakil olarak şerh edilen ilk 18 beytin Türkçe şerhleri bir araya getirilerek konuya ilgi duyanların hizmetine sunulmuştur.