Asya'nın bozkırlarından Anadolu'ya gelen ve burada dünyaya hükmedecek bir devlet kuran Türkler en sancılı dönemi 19. yüzyılda yaşadı. Emperyalizmin bölgeyi hedef almasıyla imparatorluk yangın yerine döndü. İsyanlar ve savaşlar birbirini takip etti. Karar verilmişti: Türkler Avrupa topraklarından atılacak bunun için dinî ve etnik gruplar üzerine çalışılacaktı.
İmparatorluk bu yüz yıl boyunca adım adım yıkıma doğru sürüklendi. İkinci Mahmud Abdülmecid Abdülaziz ve İkinci Abdülhamid gibi reformcu ve vizyoner padişahlar bu yıkımı durduramadı. Darbeler suikastlar ve ihanetler had safhaya ulaşmıştı. Nihayet Birinci Cihan Harbiyle birlikte Devlet-i Aliyye tarihe veda etti. Daha evvel de devletlerini kaybeden Türkler Anadolu'da Selçukluların ve Osmanlıların ardından bu kez Türkiye Cumhuriyeti'ni kurdular.

"Şurası açıktır; üstadın kendisinin de ifade ettiği gibi Yılmaz Öztuna vakayiname ve tarihleri kullanır arşivde çalışmazdı. Fakat tarihçiliğimizin profesyonellerinde dahi çok az görülen bir meziyeti vardı; karış karış gezdiği ve ezberlediği yeryüzü coğrafyasını ve tarihi coğrafyayı ustalıkla kullanırdı. Bu konuda bazen aşırı titizlik de etmiştir ama tarihi coğrafya ile düşündürmek ve öğrenmek onun bizim gençliğe ve tarih okuyanlara bir hediyesidir."
Prof. Dr. İlber Ortaylı