Kamunun harcama yaptığı kamu ihale sürecinde mal ve hizmet alımı ile yapım işleri ihaleleri 01. 01. 2003 tarihinden itibaren 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa ve ikincil mevzuata (Uygulama Yönetmelikleri Kamu İhale Genel Tebliği) göre yapılmaktadır.
Kamu ihalelerine yönelik hukuki süreçte istisnaları bulunmakla birlikte öncelikle idareye şikayet ve Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusu bulunmaktadır. Söz konusu başvurular idari dava açılması öncesi zorunlu (tüketilmesi gerekli) başvuru yolu olarak öngörülmüştür. Şikayet ve İtirazen Şikayet 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi ihalelerde menfaat ihlali nedeni ile hukuka aykırılık iddiası olarak kabul edilmekle birlikte kanun koyucu terim kargaşasını önlemek amacıyla idareye yapılan başvurunun adına şikayet Kamu İhale Kurumuna yapılan başvuruya ise itirazen şikayet ismini vermiştir.
İhalelere yönelik hak arama yolları (hukuki süreç) 4734 sayılı Kanun'un İkinci Bölümünde -İhalelere Yönelik Başvurular ve İnceleme- başlığı altında düzenlemiştir. Söz konusu başlık altında 4 madde bulunmaktadır. Bunlar;
1- 4734 sayılı Kanun'un -İhalelere yönelik başvurular- başlıklı 54. maddesi
2- 4734 sayılı Kanun'un -İdareye şikayet başvurusu- başlıklı 55. maddesi
3- 4734 sayılı Kanun'un -Kuruma itirazen şikayet başvurusu- başlıklı 56. maddesi
4- 4734 sayılı Kanun'un -Yargısal inceleme- başlıklı 57. maddesi
Şeklindedir.
Kamu İhale Kurumu 4734 sayılı Kanunun 53. maddesinde geçen -Bu Kanuna ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa ilişkin bütün mevzuatı standart ihale dokümanlarını ve tip sözleşmeleri hazırlamak geliştirmek ve uygulamayı yönlendirmek- görev ve yetkisini kullanarak İhalelere Yönelik Başvurular ve İnceleme ile ilgili olarak iki adet düzenleme yapmıştır. Bunlar; İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik ve İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ'dir.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin amacı; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan ihalelerde; aday istekli veya istekli olabileceklerin ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla yapacakları şikayet ve itirazen şikayet başvuruları ile bu başvuruların incelenmesi ve karara bağlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Söz konusu İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin daha detaylı uygulamasına ilişkin usul ve esasları düzenleyen mevzuat ise İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ'dir.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik ve Tebliğ 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) hükümlerine benzemekle birlikte İYUK'tan ayrıldığı çok önemli nüans farklılıkları bulunmaktadır. Bu kitapta da söz konusu farklılıklar detaylı olarak anlatılmaktadır.
Söz konusu mevzuatın sağlıklı ve hukuki bir şekilde uygulanabilmesi ile hak arama yollarının doğru kullanılabilmesi için söz konusu süreçte yer alan ilgili herkesin (özellikle kamu ihalelerine katılan gerçek kişi ve tüzel kişilerin) yeterli hukuki bilgi düzeyine sahip olmaları ya da ilgili alanda uzman kişilerle çalışmaları gerektiği kuşkusuzdur.
Şekli bir mevzuat niteliği bulunan kamu ihale mevzuatında usul yeri geldiğinde esastan öncelikli hale gelmektedir. Nitekim Kamu İhale Kurumu'na yapılan başvuruların sonucu incelendiğinde pek çok başvurunun esası incelenmeden şekil süre ehliyet ve görev gibi usuli kural hataları nedeniyle ön incelemeden reddedildiği görülmektedir. Akabinde açılan idari davalarda da mevzuat uyarınca sonuç alınmadığı gözlemlendiğinde İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik ve Tebliğ'in uygulamasının çok iyi bilinmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır.
Kitabımda uygulamaya yararlı olacağını düşündüğüm Kamu İhale Kurulu ve İdari Yargı kararları bulunmakta olup söz konusu kararların özellikle son yıllar kararları arşivimden olmasını daha uygun buldum. Kitabımda idari yargı kararları ile ilgili olarak karar içeriklerine yer vermiş olup karar numaralarına yer vermedim.