İslâm Dini'nin birer düşünce okulu sayılan itikadî ve siyasî fırkaları konu edinen İslâm Mezhepleri Tarihi disiplini İslâm'da mezheplerin birer din değil dinin birer yorumu olan beşerî sistemler olduğunu bu yüzden dinle asla özdeşleştirilemeyeceğini ispat etmek suretiyle mezheplerin birbirlerine düşman birer oluşum ya da düşünce özgürlüğü önünde birer engel değil İslâm'ın belirlediği sınırlar içinde kaldıkları müddetçe birer zenginlik olduklarını ortaya koyarak önemli ve lüzumlu bir işlev görmektedir.

Müslümanlar arasında farklı fikir düşünce anlayış ve dinî algılama biçiminden kaynaklanan beşerî nitelikli oluşumlar olarak mezhepler İslâm dininin mensupları için birer alt kimlik ifadeleri olup doğrudan İslâm'ın kendisi değildir. Mezhepler dinin kişiden kişiye değişen farklı yorum biçimleridir ve asla dinin yerine ikame edilemezler.

Bu eserde Hâricîler Mu'tezile Şîa Mürcie Kaderiyye Cebriyye ve Ehl-i Sünnet Ekolleri'nden Selefiyye Eş'ariyye ve Mâturidiyye gibi İslâm düşüncesinin teşekkül sürecinde ortaya çıkan itikadî ve siyasî mezheplerin oluşum süreçleri öncüleri ve görüşlerine yer verildiği gibi aşırı yoruma dayalı olarak ortaya çıkan Vehhâbîlik ve İslâm orijinli olmakla beraber sonradan Yahudîlik Hristiyanlık Zerdüştlük Mecusîlik Hinduizm ve Maniheizm gibi çeşitli din kültür ve doktrinlerden farklı düşünceleri bünyesinde bağdaştıran Nusayrîlik Dürzîlik Bâbîlik-Bahâîlik Kâdiyânîlik-Ahmediyye ve Yezîdîlik gibi senkretik mezheplerin fikir ve görüşlerine de yer verilmiştir.