Kendine has bir kozmogoniye sahip olan Ezdan dini Sırr-ı Hakikattır.
Büyük Ezdan dininin bugünkü parçaları Ezidilik Alevilik İsmaililiktir.
Alevilere (Ehli Hakklar) başkaları tarafından Tahtacı Çepni Rafızi Sırtısarı Alevi-Bektaşi Bektaşi Nalcı Sıraç Kızılbaş Ali İlahi Şabak Kakai Nusayri Goran Haşhaşi gibi adlar da takılmaktadır.
Büyük Ezdan Dini'nin oluşum yeri Yukarı Mezopotamya'dır.
Ezdan dininin sahibi Hüda'dır. O Hakk diye de anılır. Arş'ı Kürş'ü yapmış yerlerine yerleştirmiş ve ilahi yerine çekilmiştir.
Hakk alın yazısından kaderden şanstan talihten sorumlu değildir.
Ezdan dininin asli unsuru insandır. Hakk spermaya ruh olmuş insan gönlüne gelmiştir.

Ezdaniliğin ibadethaneleri cemevleri cemhaneler tapınaklardır.