Ülkemizde iki dereceli yargı sistemi uygulanmakta iken 2004 yılında kabul edilen 5235 sayılı Adli Yargı İlk derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun yürürlüğe girmesi ve 6100 sayılı HMK nda istinaf ile hükümlerin düzenlenmesi bu düzenlemeye uygun olarak nihayet HSYK tarafından bölge adliye mahkemelerinin 20. 07. 2016 tarihinde 7 bölgede faaliyete başlayacağının açıklanması ve bu konuda gerekli atamaların yapılması ile üç dereceli yargı sistemine geçilmiş bulunmaktadır. Pek tabidir ki yıllarca iki dereceli sisteme alışmış uygulayıcıların üç dereceli sisteme uyum göstermesi alışkanlıklarını değiştirmesi ve bu sistemi benimseyip uygulamaya geçirmesi zorunluluğu doğunca bu konuda kaynak ihtiyacı baş göstermiştir. Daha önceden kaleme alınmış doktora tezleri makaleler ve eserler mevcut olsa da bu eserlerin bir çoğunun mülga 1086 sayılı HUMKnun yürürlükte olduğu dönemde yazılmış olması ve halen yürürlükte bulunan 6100 sayılı HMKya uyumlu olmaması ciddi bir kaynak sorunu olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Bu kaynak sorununun gözlemlenmesi üzerine 2005 yıllarında istinaf mahkemesi ile ilgili yapılan ilk eğitimlerde çok seçkin akademisyenlerle ve meslektaşlarımla birlikte eğitici olarak görev yapmış ve bu konuda yayınlanmış tüm eserleri inceleme şansına sahip olmam nedeniyle yeni bir sisteme ilişkin kitap yazmanın çok zor olduğunu bilmeme rağmen buna cesaret göstermek suretiyle elinizdeki bu kitabın yazımına başlanılmıştır. Gerçekten bu işe kalkışmanın son derece zor ve cesaret isteyen bir iş olduğunu bilmeme rağmen kaynak sorununun çözülmesine küçük bir katkı olabileceğini düşününce bu cesareti kendimde buldum. Kitabın yazılmasında ki çıkış noktası; yeni olan istinaf sisteminin yargının tüm sujelerine tanıtılmasına yarayacak özellikle uygulayıcıya yol gösterecek yeterince eserin olmamasıdır. Bu kitap yazılırken kanun hükümleri yorumlanmaya ve 30 yıla yakın tecrübenin aktarılması suretiyle uygulayıcıya yol gösterici olmaya çalışılmıştır. Bir sistem dahilinde öncelikle istinaf kanun yolu ile ilgili genel açıklamalar yapılmış kanun hükümleri yorumlanarak istinaf yolu açıklanmaya çalışılmış uygulayıcıya örnekler verilerek konu pekiştirilmeye çalışılmıştır. Pek tabidir ki bu örnekler verilirken herhangi bir kaynaktan yararlanılmamış 10 yıl önce yapılan eğitim çalışmalarında tarafımdan hazırlanan örneklerden yararlanılmıştır. Bu örnekler sadece yol göstermek amacıyla hazırlanılmış olup uygulayıcıların daha iyi örnekler oluşturacağı bilinci ile hareket edilmiş başlangıçta bir çıkış yolu gösterme amacı güdülmüştür. Ayrıca istinaf sistemi şemalarla gösterilmiş ilgili mevzuat kanun gerekçeleri ile birlikte kitabın sonuna eklenmek suretiyle derli toplu kaynak ihtiyacı giderilmeye çalışılmış yeni olan sistemi yorumlayacak uygulayıcıların işleri kolaylaştırmak istenmiştir.
Bu kitap yazılırken 10 yıl öncesi yaptığım istinaf eğiticilik görevi ile uzunca süre yürüttüğüm HMK Pilot İller İzleme Kurulu Üyeliği görevi ve 30. 03. 2015 tarihli Bakan Oluruyla 2992 sayılı Kanunun 34. maddesi hükmü gereğince oluşturulan ve halen yürüttüğüm HMK Değişiklik Komisyonu üyeliğimde elde ettiğim bilgi ve tecrübeleri ve nihayet 23. 05. 2016-06. 06. 2016 tarihleri arasında Adalet Akademisi tarafından İstinaf Mahkemesine yeni atanan başkan ve üyelere verilen eğitimde eğitici olarak görev almam nedeniyle oluşan birikimimi de bu kitaba yansıtmaya çalıştığımı özellikle vurgulamak isterim. Bu noktada; son verilen eğitimde yaptığımız tartışma ve sorunlar üzerinde ki görüş alışverişlerinde ileri sürülen fikir ve önerilerde kitaba yansıtılmayı çalışılmıştır. Tüm bu çaba ve birikimlere rağmen bu eserin iddialı olmadığını ve tüm çabalarıma rağmen bazı hatalar içerebileceğini peşinen kabul etmem gerektiğinin farkındayım. Bu hatalar özellikle okuyucudan gelecek görüş ve önerilerle düzeltilecek ve bir sonra ki baskı da daha faydalı bir eser haline gelebilecektir. Bu noktada özellikle uygulayıcıların her tür görüş öneri eleştiri düşünce ve katkılarını iletmesi benim açımdan son derece faydalı olacaktır.
Sistemin yeni olması zorlukları beraberinde getirecek olsa da kanaatimce Türk Yargısı açısından reform denilecek öneme sahip istinaf mahkemelerinin iyi uygulanması halinde yargının birçok kemikleşmiş sorununa çözüm getireceğine inanmaktayım. Zira denetim mahkemesi niteliği yanında maddi vakıa incelemesi de yapacak olan istinaf mahkemeleri halkımızın adalete erişmesinde son derece faydalı olacaktır. Bu faydanın maksimum sağlanabilmesi için sistemin tüm unsurlarının görev bilinci ve yeni sisteme adapte olmuş şekilde görevlerini ifa etmesi önemlidir. Bu sebeple; ilk derece mahkemelerinin istinaf uygulamasını iyi anlamış şekilde olabildiğince titiz bir uygulama yapması ilk derecenin hatalı olabilecek ve taraflarca ileri sürülecek konuların istinaf mahkemesince giderilmesi ve belki de en önemlisi Yargıtayın önceki alışkanlıklarından sıyrılarak maddi vakıa denetimi yapmaksızın sadece hukukilik denetimi yapması ve asıl fonksiyonu olan içtihat mahkemesi olma özelliğini öne çıkarması halinde yargının bir çok sorununun giderildiği kısa süre içerisinde görülecektir. Burada istinaf başvurusunda bulunacak avukat ve taraflarında istinaf sistemini iyi bilmesinin önemli olduğunu belirtmek isterim. Zira istinaf yoluna başvuran avukatlarında sistemi iyi tanıması ve temyiz yolu ile bire bir aynı olmayan istinaf yolunun farklı yönlerini iyi bilerek buna göre talepte bulunması sistemin iyi işlemesi açısında zorunlu gözükmektedir. İşte bu amaçla istinaf başvurusunda bulunacak taraflara ve avukat meslektaşlara da yardımcı olması maksadıyla örnek kararlar yanında örnek dilekçelere de yer verilmiş istinaf sisteminin iyi işlemesinin başlangıçta iyi bir istinaf dilekçesine bağlı olduğu özellikle vurgulanmıştır.
Konunun daha iyi anlaşılması açısından istinaf sistemi şemalarla anlatılmaya çalışılmış ve ayrıca ön inceleme yapacak hakimin işini kolaylaştırmak amacıyla bir kontrol formu örneği oluşturulup şemalar bölümüne konulmuştur.
Bazı yapısal sorunlar başlangıçta var gibi gözükse de;bu sorunların sisteme inanmış yürütme organı tarafından en kısa sürede çözümleneceğine ve sistemin işleyişine inanmış istinaf başkan ve üyelerinin önceki engin meslekî tecrübe ve birikimlerini bu alanda kullanmaları halinde sistemin Türk Yargısına önemli bir katkı yapacağına inancımı tekraren belirtmek isterim.
Bu kitabın yazımına başladığımda daha önce Asliye Hukuk Davaları adlı eserimizi birlikte yazdığım Dairemizin Tetkik Hâkimi Cihat Arslan özellikle kitabı kaleme almada o kadar önemli katkılar vermiştir ki kitabı da birlikte yazmış olmakla emeğinin karşılığını bir nebze olsun karşılamak istedim. Bu arada dairemizin başarılı tetkik hakimi iken İstanbul İstinaf Mahkemesi Daire Başkanlığına atanan Zafer Sayılırın da fikrî bazda ciddi emekleri olduğunu belirtmek isterim.
Çağdaş tüm ülkelerin insanına tanıdığı daha iyi adalete erişimin önünü açan istinaf mahkemelerini ülkemize kazandıran ve Türk İnsanının adalet inancını pekiştireceğine yürekten inandığım bu mahkemeleri uygulamaya geçiren başta Adalet Bakanı Sayın Bekir Bozdağ ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı Sayın Kenan İpek ve HSYK üyelerine ayrı ayrı teşekkür etmeyi borç sayıyorum.
İstinaf eğitimlerine katılmam konusunda anlayış gösteren her aşamada her tür desteği ziyadesiyle veren hak ve adaletin yılmaz savunucusu çok iyi hukukçu olması yanında çok iyi bir insan olan çok değerli Yargıtay Başkanımız Sayın İsmail Rüştü Cirite bu vesile ile en derin saygılarımı sunmayı bir görev biliyorum.
Dairedeki görevlerimden eğitim süreci nedeniyle bir sürede olsa uzak kalmama rağmen bunu anlayışla karşılayan adalet duygusu ile örnek aldığım hanımefendi kelimesi ile özdeşleşmiş 15. Hukuk Dairesi Başkanı Sayın Aysel Özgür e bu vesile ile saygılarımı sunuyorum.
Benim yetişmemde emeğini hiç unutmayacağım 01. 05. 2015 günü hakkın rahmetine kavuşan her geçen gün özlemini daha çok duyduğum hiç unutamadığım babam Süleyman Albayrak a yüce Allah (c. c) tan rahmet dualarıyla bana güç veren günün beş vaktinde duasını benden hiç esirgemeyen sevgili annem Fatma Albayraka da uzun ve sağlıklı ömürler diliyorum.
Yoğun iş temposu altında hafta sonu tatillerinde kitap ile uğraşmamı anlayışla karşılayan hayatımın tüm aşamasında desteğini hep hissettiğim halen Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürü eşim hayat arkadaşım aynı zamanda meslektaşım Günay Albayraka ve genç hukukçu adayı biricik oğlum Onur Albayraka bu vesile ile teşekkür ederek bu kitabı kendilerine atfediyorum.
Bu kitabın yeni olan istinaf kanun yolu sisteminin ülkemizde iyi uygulanmasına uygulayıcılara bir nebze olsun yardımcı olmasına yargımızın sorunlarına küçük bir çare olmasına bir kişinin bile adalete daha hızlı ve daha kaliteli bir şekilde erişmesine vesile olması beni inanılmaz şekilde mutlu kılacaktır.