Sultan Hamid'in Maarif Nazırı Haşim Paşa okul sayısı biraz artıp da işler karmaşıklaşınca "Şu mektepler olmasa maarifi ne güzel idare ederdim!" demiş.
Biliyorsunuz ne zaman dinlemişsek Haşim Paşa'nın bu sözlerini Yahu!.. Mektep olmadan marif olur mu bre!..." diyerek adamın cahilliğine hemen kahkahayı patlatmışızdır hepimiz. Gerçekten okul olmadan maarifin olmayacağını bilmeyecek kadar cahil biri midir  bu Osmanlı nazırı? Yoksa Osmanlı gerçeği konusunda cahil olan bizler miyiz?

Çünkü hiç kuşku yok Haşim Paşa; "Allah aşkına nereden çıkardınız şu mektepleri!.. Maarifi medreselerde ne güzel idare edip gidiyorduk..." demektedir aslında. Ama medreselerin bildiğimiz türde bir eğitim kurumu olmadığını Örneğin Osmanlı imparatorluğu'nun ta 1913 yılına dek bütün tarihi boyunca tek bir medrese yaptırmadığını tek bir hocasına maaş ödemediğini aramızdan kaç kişi bilir ki...

Mustafa Kemal "Tevhid-i Tedrisat" yasasıyla İslamiyetin Sünni-Hanefi inancını yaygınlaştıracak mücahid yetiştiren bu medreselerle din dışı eğitim veren  mektepleri  mi  birleştirmeyi amaçlamıştır?  Yani  "Tevhid"  sözcüğünü "birleştirmek"anlamında mı kullanmıştır yoksa "tek" anlamında mı?

Demirtaş Ceyhun'un bu sorulara yanıt arayan bu çalışmasının da toplumsal bilincimizdeki bir çok kanıyı temelden sarsacağına kuşkumuz yoktur.