Osmanlıdan cumhuriyete Türk edebiyatının temel sorunlarından biri olan batılılaşma ve doğu-batı çatışması adeta Türk romanına şekil vermiştir. Hüseyin Rahmi de bu tartışmalardan uzak durmamış; bu soruna mizahi bir dille yaklaşmıştır.  Tebessüm-i Elem işte bu yaklaşımın dört dörtlük bir örneği. Batılılaşmayı yüzeysel olarak anlayan ve tatbik eden Kenan Kenan'ın gönlünü kaptırdığı Vuslat ve bugün de değişmemiş olan linç ve galeyan toplumu olduğumuz gerçeği romanın temelini teşkil ediyor. Tebessüm-i Elem ayrıca bir Anadolu yakası romanı.