Zihnî acılarının sebebi önceki gece Gerasim'in uykudaki çıkık elmacık kemikli uysal çehresine bakarken birdenbire aklına şu sorunun gelmesiydi: "Ya bütün hayatım yanlışsa?"
Daha önce ona tamamen imkânsız görünen şeyin yani hayatını gerektiği gibi geçirmemiş olması ihtimalinin doğru olabileceğini anladı. Yükseklerdeki insanların iyi dedikleri şeylere karşı nadiren görülen mücadelesi derhal bastırdığı o nadiren hissedilen ânî isteklerin aslında mühim diğer her şeyin ise sahte olabileceğini anladı. Resmî görevleri kendisinin ve ailesinin hayatının baştan ayağa bütün tertibi ve bütün resmî ve toplumsal alakaları da yanlış olabilirdi. Bunları kendine karşı savunmaya çalışmıştı ve birdenbire savunduklarının zafiyetini hissediverdi. Savunacak hiçbir şey yoktu.