Necip Fazılın edebî nitelikteki neşirlerinde temel nirengi noktası "fikirdir. Tiyatro oyunlarında başkahramanın ruh ve düşünce dünyasından süzülüp yansıyanlar ile muarızlarıyla çatışmaları yazarın çilesini çektiği fikri savunmak içindir. Figüratif yapı ve bu yapının her bir ferdinin sahip olduğu mana mekanlardaki tasarrufu zamana getirdiği açılım olay
örgüleriyle okuyucuya sunduğu yaşantılar ile; üslubundaki hiciv bir nefer misyonuyla okuyucuya dönük savunma ikna. mücadele dili "fikirin estetize edilmeye çalışılan formlarıdır. Kısakürek Türk romanın renksiz soluksuz fukara hâlde olduğunu savunur; buna gerekçe olarak da fikirden yoksunluğu "büyük fikrin" kaybedilişini ileri sürer. Romanın yanında tiyatro ve hikâyelerinde fikrin bu denli yer bulmasının nedeni budur. Onun sanat fikir ve aksiyonunda zemin İslam gaye Allah'tır. Bu bakımdan toplumcu gerçekçilerin Marksist bir anlayışla edebiyatta yapmak istediklerini Kısakürek. Bu ideolojinin tam aksine mensubu okluğu islam dini ve tasavvufunun çizdiği rota ve argümanlarla gerçekleştirmek ister.