Kelâm yapmak ilahiyatçının kullandığı araçlar bakımından kültürel bir eylemdir. Kelâm yapmak doğası gereği Kelâmi argümanların gizlice ya da açıktan göndermede bulundukları belirli bir toplumsallaşma modeline göre şekillenen bir akıl yapısı içinde konuşmak anlamına gelmektedir. Geleneksel Kelâmi söyleme bağlı kalarak teoloji yapmak da buna bağlı olarak geçmişin kolektivist cemaatçi toplumsallaşma biçimini çaresizce savunmakla eşdeğer sayılmaktadır. Cemaat evrenine ait olan güç istikrar ve güven gibi kavramlar bugün oldukça farklı bir içerikte algılanmaktadır. Örneğin istikrar kavramı değişim ve ilerleme kavramlarının kazandığı güçlü imaj karşısında sönükleşmeye ve belirsizleşmeye başlamıştır. Bu noktada ilahiyatçının ruh sağlığını bozan ya da tehlikeye sokan bir durum söz konusudur. Hız insanla toplumla ve varlıkla ilgili olarak yapılacak olan anlam sabitlenmelerini olanaksız kılan bir epistemik hava yaratmaktadır. Mekân ve zaman idrakini aşındıran bir süreç işlemektedir. İlişkilerde ve iletişimde yaşanan olağanüstü hızın nihilizmi besleyen ve hatta yepyeni bir formülasyon içinde onu yeniden inşâ eden bir süreçler bütünü olduğunu hissediyoruz. Kitleler her türlü anlam ve anlamlandırma çabası karşısında bağışıklık kazanmış bulunmaktadır. Kendini haber veren ve dayatan bu yeni nihilizm formunun 19. ve 20. yüzyılın felsefi ideolojik ve estetik nihilizmleriyle herhangi bir benzerliği yoktur.