İslâmiyet'le yoğrulan Osmanlı kültür ve medeniyeti Asr-ı Saadet'ten itibaren silsile yoluyla Selçuklulara kadar ulaşan dinî ilmî siyasî askerî ve iktisadî birikim üzerinde yükselmiştir. Ve Osmanlılar zamanında diğer pek çok noktada olduğu gibi hususiyle de terbiye-tahsil eğitim-öğretim konusunda ciddi bir tekâmül yaşanmıştır. Bu ilerlemenin temel taşı kılcal damarlar gibi en ücra köşelere kadar yayılarak Osmanlı coğrafyasını besleyen ve yetiştirdiği nesillerle göz kamaştıran medreselerdir.
Medreselerdeki temel düsturu ise şu cümle özetler: İlim sutûrdan değil; sudûrdan gelir. Yani esasında ilim satırlardan satıra değil; sadırdan sadra gönülden gönüledir.
Bugün zihinlerdeki genel kabulün aksine medreseler sadece âlî (yüce/dinî) ilimlerin okutulduğu mekânlar olmamış; doktor hâkim matematikçi mühendis astronom gibi toplumun ihtiyaç duyduğu personeli de yetiştirmiştir.
İstanbul merkez olmak üzere Bosna Budin İşkodra Belgrad Varna Edirne Bursa Konya Diyarbekir Kefe Batum Ahıska Şam Kahire Halep Bağdat Basra Kudüs-i Şerif Mekke-i Mükerreme Medine-i Münevvere... Sadece düşünsek; Osmanlı mülkünün dört bir tarafında ilim-irfan ateşinin hiç sönmediği şu şehirleri sadece düşünsek bile havsalamız idrakimiz zorlanır. Hâlbuki ecdadımız bunu bizzat yaşadı. İlim yolunda bu şehirler arasında mekik dokuyan âlimler oldu. İlim her biri yıkılmaz birer sütun olan medreseler vasıtasıyla nesilden nesile taşındı. Devlet bu direkler üzerinde asırlarca payidâr oldu. Sahası ne olursa olsun sahih/doğru bilgi hâlâ aynı değere sahip; tabii anlayabilenler için...
İstifadeli okumalar dileriz.
Konu Başlıkları: İlmin Yıkılmaz Direkleri Medreseler/Soner Demirsoy-Ahmet Temiz-Selman Soydemir-Veysel Sekmen; Sadrazamın 5 Günlük Saltanatı/Kayıhan Çağlar; Oryantalistlerden Mukaddesata Bilimsel(!) Tahribat/Prof. Dr. Mehmet Erdem; Anadolu'da Bir Müslüman Moğol Kumandan-Emir Bulargu/Arş. Gör. Arif Demirer; Dört Asırlık İkinci Bayezid Darüşşifası/Yasin Odabaşı...