İslam aleminde Eshab-ı Kiramdan sonra yetişen evliyanın ve alimlerin en büyüklerinden biridir. İmam-ı Azamın çocukluğu doğum yeri olan Küfe'de geçmiş ailesinden üstün bir terbiye alarak küçük yaşta Kur'an-ı Kerim'i ezberlemiştir. Küfe o devrin önemli ilim merkezlerinden biri konumunda idi. İmam-ı Azam katıldığı münazaralardaki ikna kabiliyeti ve başarıları ile zamanın büyük alimlerinin dikkatini çekti. Bir cevher olduğunu anlayan alimler onu ilim öğrenmeye teşvik ettiler. İmam-ı Azam kelam münazara ve diğer ilimleri öğrenip ıkıh ilmini tahsile başladıktan sonra itikadi meselelerde insanları doğru yoldan ayıran sapık fırkalara mücadele etti. Zahiri ve manevi ilimlerde zamanın en büyük alimi olan İmam-ı Azam hocası Hammad bin ebi Süleyman vefat edince onun yerine geçti. İlmi vakarı üstün tevazuu takvası tatlı sözleri ve güler yüzü ile herkes tarafından sevilen ve zorluklara çare bulan tek müracaat kaynağı oldu.