Bu çalışmanın amacı meşruiyetini şûrâ ve biat ilkesinden alan "Hilafet" kurumunu daha İslâmın ilk asrında saltanata dönüştüren anlayışa karşı verilen mücadele ve kıyam (başkaldırı) hareketlerini incelemektir. Bilhassa Muaviye'nin Hz. Osman'ın katledilmesinden sonra O'nun kanını bahane ederek Hz. Ali'ye karşı çıkması ve daha sonra  Hz. Hasan'ın da devre dışı kalmasıyla sahip olduğu yönetimi kendi ölümünden sonra yerine geçmek üzere oğlu Yezid'e devrederek hilâfet sistemini saltanat sistemine dönüştürmesi müslümanların tarih boyunca eleştirdikleri konu olmuştur.
Tüm Emevî ve Abbasîler dönemi boyunca tahta geçen sultanlardan birkaçı hariç - büyük çoğunluğu sahip olduğu otoriteyi gerek halkın gerekse İslâm ulemâsının üzerinde bir baskı unsuru olarak kullanmışlardır. Bu baskılardan en çok etkilenenler her iki dönemde de sultanların keyfî uygulamalarına karşı çıkan alimler olmuştur. Bunların başında Ehli-Beyt soyundan gelen alimler üzerindeki baskıları çoğunluktadır.
Bu çalışmamızın esas konusunu oluşturan  saltanata karşı yapılan isyanlara geçmeden önce İslâmî yönetim biçimi olan hilâfet kurumunun niteliğini ve niceliğini İslâm'da iktidarın kaynağını ve İslâmî yönetimin  dayandığı temel ilkeri araştırdık. Temel ilkerin  ne olduğu bilinirse bu ilkelerden  yapılan sapmalar daha kolay anlaşılır.