Nükleer tıp, hastalıkların tanı, tedavi ve takibinde, çevreye, hastalara ve radyasyon çalışanlarına minimum radyasyon maruziyeti oluşturacak koşullarda, radyoaktif madde ve bileşiklerin uygulandığı bir tıpta uzmanlık dalıdır. Tüm nükleer tıp uygulamalarında beklenen yararın potansiyel radyasyon hasarından yüksek olması mutlaka gözetilmektedir.
Nükleer tıp ülkemizde 1972-73 yıllarında anabilim dalı statüsü kazanmış olup tıbbın yanısıra pek çok bilim dalı ile de paydaşlık eden (matematik, fizik, kimya, eczacılık, biyoloji vb.) multidisipliner bir daldır.
Nükleer tıpta farklı yollardan uygulanabilen (intravenöz, intraarteriyal, solunum yoluyla, vücut boşluğuna enjeksiyon, oral vb.) radyoaktif madde ve bileşiklerin insan vücudundaki bazı biyokimyasal ve fizyolojik yolaklara katılımı ve/veya hastalıklı doku/organlarda konsantre olması sağlanır. Bu özelliklerinden dolayı "fonksiyonel görüntüleme", "moleküler görüntüleme" olarak da anılır.
Moleküler düzeyde görüntüleme, biyokimyasal, moleküler ve hücresel düzeyde başlayan hastalıkların, doku, organ ve organ sistemlerinde yapısal ve kalıcı değişiklikler oluşturmadan önce erken tanısına olanak vermesinin yanısıra hastalıkların oluş mekanizmalarının açıklanmasında, koruyucu tedbirler alınmasında ve tedaviye yanıtın takibinde de katkı sağlamaktadır.
Nobel ödüllü birçok bilim insanının katkıları ve paralel teknolojik gelişmeler sonucunda nükleer tıp hemen hemen tüm tıpta uzmanlık dallarına, hastalıkların tanı, tedavi ve takibinde alternatifler yöntemler sunabilir bir konuma gelmiştir. Özellikle son 20-30 yılda nükleer tıp alanında kaydedilen gelişmeler, hastalıkların erken tanısı, radyokılavuzlu yöntemlerle lezyon lokalizasyonu, hastalıkların doğru evrelenmesi ve optimum tedavinin uygulanması, gereksiz girişim ve tedavilerin önlenmesi, kişiselleştirimiş ve kolay tolere edilebilen etkin radyonüklid tedavilerin kullanılması, tedaviye yanıtın takibi gibi pek çok konuda katkı sağlamıştır.
Genel nükleer tıp konusunda yayınlanmış çok sayıda yerli ve yabancı kaynak bulunması, konuların çokluğu nedeniyle detaylandırılamaması, hastalıkların tanı, tedavi ve takibindeki başarıda multidisipliner yaklaşım ve takım çalışmasının üstünlüğü bizleri bir veya birkaç tıpta uzmanlık dalına yönelik nükleer tıp uygulamalarını bir kitapta toplamaya yöneltmiştir.
"Cerrahide Nükleer Tıp" olarak belirlediğimiz ilk kitabımızda; cerrahi asistanı ve uzmanı meslektaşlarımızı kendi uzmanlık alanlarında başvurabilecekleri nükleer tıp yöntemleri, tarihsel gelişimi, endikasyon ve kontrendikasyonları, avantaj ve dezavantajları, uygulama şekli, kullanılan radyoaktif madde ve bileşikler, komplikasyonları, görüntüleme yöntemleri ve elde edilen verilerin değerlendirilmesi konularında bilgilendirmek ve bu surette daha az delici, daha düşük riskli, komplikasyonsuz, etkin, düşük mortalite/morbiditeli ve tedavi süreci kısa bir cerrahi girişim konusunda yardımcı olabilmeyi hedefledik.
Bu kitabın bir diğer amacı da akademik hayatının başlarındaki genç nükleer tıp uzmanlarına, değerli öğretim üyelerinin rehberliğinde, bilimsel çalışma yöntem ve etiği öğretmek, bilimsel çalışmalar yapmaya özendirmek ve bilgilerini paylaşmanın hazzını yaşatmaktır.
Kitabın hazırlanmasındaki katkılarından dolayı çalışma arkadaşım
Dr. Öğr. Üyesi Aslı Ayan'a, desteklerini esirgemeyen Prof. Dr. Fatma Suna Kıraç, Prof. Dr. Meliha Korkmaz, Prof. Dr. Gülin Uçmak ve Prof. Dr. Gökhan Koca ile bölüm yazarı meslektaşlarıma sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Bu vesileyle ebediyete intikal eden ve Covid-19 pandemisinde yaşamlarını yitiren sağlık şehitlerine, aile büyüklerimize ve yazım sürecindeki hoşgörüleri için eş ve çocuklarımıza saygı ve şükranlarımızı borç biliriz.
Bölüm 1 - Cerrahiye Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri Tarihçesi
Bölüm 2 - Cerrahiye Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemlerinde Enstrümantasyon
Bölüm 3 - Cerrahiye Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemlerinde Radyasyon Güvenliği
Bölüm 4 - Radyokılavuzlu Cerrahi Uygulamalarında Kullanılan Radyofarmasötikler
Bölüm 5 - Preoperatif Füzyon Görüntüleme Yöntemleri
Bölüm 6 - Beyin Cerrahisine Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri
Bölüm 7 - Oral Kavite Tümörlerinde Radyokılavuzlu Cerrahi
Bölüm 8 - Oral Kavite Dışı Baş-Boyun Tümörlerinde Sentinel Lenf Nodu Görüntülemesi
Bölüm 9 - Tiroid Cerrahisine Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri
Bölüm 10 - Paratiroid Cerrahisine Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri
Bölüm 11 - Kistik Tiroid Nodüllerinde Skleroterapi
Bölüm 12 - Meme Kanserinde Sentinel Lenf Nodu İncelemeleri
Bölüm 13 - Ele Gelmeyen Meme Lezyonlarında Radyokılavuzlu Küçük Lezyon Lokalizasyonu ve Radyoaktif Çekirdek İle İşaretleme
Bölüm 14 - Pulmoner Nodüllerin Cerrahisine Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri
Bölüm 15 - Özefagogastrik Kanserlerde Cerrahiye Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri
Bölüm 16 - Kolorektal Hastalıklarda Cerrahiye Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri ve Radyokılavuzlu Cerrahi
Bölüm 17 - Jinekolojik Kanserlerde Sentinel Lenf Nodu İncelemesi
Bölüm 18 - Ürolojik Malignitelerde Sentinel Lenf Nodu Görüntülemesi
Bölüm 19 - Malign Melanom ve Diğer Cilt Kanserlerinde Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi
Bölüm 20 - İskelet Sistemi Patolojilerinde Cerrahiye Yardımcı Nükleer Tıp Yöntemleri
Bölüm 21 - Yabancı Cisim Reaksiyonlarının Görüntülenmesinde Nükleer Tıp Yöntemleri
Bölüm 22 - Sentinel Lenf Nodunun Histopatolojisi
Bölüm 23 - Öğrenme Eğrisi ve Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi