"Bilince çıkarmadığımız her şey hayatta kader olarak karşımıza çıkar."
 Carl Gustav Jung
Hiddet kıskançlık yalan söyleme hınç suçlama açgözlülük... Bu yasak hisler ve davranışlar karanlıkta kalan ve inkâr ettiğimiz tarafımızdan yani kişisel gölgemizden ortaya çıkar. Herkesin bir gölgesi vardır ve bilinçli yaşamında birey ona ne kadar az yer verirse gölge o denli karanlık ve yoğun olur. Birisine karşı açıklanamaz bir antipati hissettiğimizde kendimizde uzun süre gömülü kalmış kabul edilemez bir özellik keşfettiğimizde öfke haset veya utançtan bunalıp bu duygulara yenik düştüğümüzde gölgemizle karşılaşırız.
Gölge yalnızca bireysel bir sorun değildir. Grupların ve toplumların da ırkçılık günah keçisi bulma düşman yaratma ve savaş gibi tehlikeli davranışlara götüren kolektif gölgeleri vardır.