Hayatının yaklaşık yetmiş yılını hayvanlar ve insanlardaki öğrenme kavramı hakkında araştırmalara adayan bir bilim adamının yaşam serüvenini incelemek benim için eşsiz bir deneyim oldu. Ölümünden bugüne dek geçen uzun zamanın bile Pavlov adının literatürdeki şöhretini gölgeleyememesi belki de onun doğada bir ışık yakıp sonraki buluşların başlangıç sınırlarını aydınlatma becerisini göstermiş olmasındandır. Sebep ne olursa olsun 20. Yüzyılın en tanınmış bilim adamları arasında hâlâ onun adına rastlamak başarı umut canlılık ve tükenmez bir enerjiyle şekillenen heyecan dolu bir ömre çok şey sığdırmasıyla alakalıdır. Pavlov'un yaşam serüveni 'hakikat nesnelliktedir' şiarıyla bilgiye ve gerçeğe ulaşmak için var gücüyle çalışan enerjisi ile etrafındakile örnek olan insanoğluna önemli ufuklar kazandıran her zaman bilime ve bilimsel gerçeklere sadık kalan bir insanın hikâyesidir.
Uğur Akpur