Lenin'den bu yana yaşamış en büyük ve en saygı duyulan Avrupalı Marksist teorisyen olan Antonio Gramsci olumsuz koşullar altında geçirdiği kısa yaşamı boyunca Marksizmin genel sorunlarını ve özellikle de "üst yapı" kavramının tüm epistemolojik kategorileriyle birlikte teorileştirilmesine çalışmıştır.

İlk çalışmalarında çoğunlukla gündelik politika yorumları ve tartışmalarını konu alan Gramsci olgun dönemi diyebileceğimiz ve yaklaşık on iki yıl süren Mussolini'nin hapishanelerinde geçen bu döneminde ise kendisine üst yapılar teorisyeni sıfatını kazandıran eserini (Hapishane Defterleri) kaleme almıştır.