Safa İle Merve Arasında Bir Ömür
"Asır tereddüt ediyor..."
Peyami Safa


Türkiye iki asırdır tereddüd içinde bocalayan bir toplum.

Ne Batılı olabildik ne Doğulu kalabildik. İki yüz yıl­lık çabanın bizi getirip bıraktığı yer Şerif Mardin'in deyimiyle "çift milletli bir toplum" oldu. Laiklikle dindarlık demokra­siyle despotizm alafrangayla alaturka modernizmle gelenek arasında bocalayan tereddüd geçiren bir toplum.

Türkiye'nin son iki yüz yıllık geçmişi bir te­reddüdün tarihi: ne o ne bu!

Peyami Safa da böyle bir top­lumda büyümüş yetişmiş bir ay­dın. Babası Servet-i Fünun dö­nemi şairlerinden İsmail Safa. Babasının erken yaşta vefatı ile yetim kalınca kendi kendisini yetiştiren dil öğrenen Peyami Safa hemen her Türk aydını gibi arada kalmış kafası karışık: 1930'lu yıllarda Kemalist dozu yüksek bir milliyetçilik 40'larda bir miktar faşizan 50'lerde daha ılımlı ve demokrat. Ve ölümü­ne yakın iyiden iyiye muhafa­zakar.

"Ben ve benim olduğum zümre de tereddüt içindeyiz... Bütün sanatkar dediğimiz sınıf ve münevver dediklerimiz hep tereddüt geçiriyorlar: inanmak­la inkar arasında tereddüt; ferdi ve içtimai temayüller arasın­da tereddüt..."(Peyami Safa)

Fakat o kuşku ve tereddüdü "zekanın en sivri noktası" olarak tanımlıyor. Ona göre "öteden beri zeki adamlar tereddüt etmişlerdir." Bir ölçüde doğru: kuşku inancı diri tutar.

Tereddüd eden arayan bir zeka karar vermiş rahatlamış bir akla göre daha uyanık ve şuurlu!

2 Nisan 1899'da doğan Pe­yami Safa geleceği konusunda çok umut bağladığı oğlu Mer­ve Safa'nın yedek subaylığını yaptığı Erzincan'daki ani ölü­münden dört ay sonra vefat etti. Ömrü kalem kavgaları ve fikri krizlerle geçen Peya­mi Safa'nın vardığı son durak "Mistizm" oldu. O iyi ya da kötü bir karara varmıştı.
Peki Türkiye iki asırdır içinden geç­tiği "tereddüd çağından" ne zaman kurtulacak?

Ayraç Dergisi  değerli okuyucularıyla birlikte 90. Sayısını yayımlamanın mutluluğunu yaşıyor.

Keyifli okumalar.