Ortadoğu'nun kadim bir sesi ve rengi olan Êzîdîlik din tarihi bakımından da belki en eskisi olarak dikkat çekmektedir. Êzîdîlik sözlü kültüre dayanmaktadır. Tarihin ilk dönemlerinde coğrafyası nedeniyle Sümer Asur Babil Med İndo-Aryen Zerdüştilik Mithra Mani Mazdek Yahudilik Hıristiyanlık İslamiyet inanç ve uygarlıklarına komşu hemdem olmuş ve çeşitli istila ve kırımlara sürgünlere maruz kalmıştır.
Êzîdîlik bir din / inancın akidesidir bu dinin tarih içinde bir gelişim değişim uygulama kültürü düşünür ve ermişleri kutsal metinleri ziyaretleri törenleri edebiyatı mit ve efsanesi ahiret inancı helal ve haramlar listesi ruhbanları ve yönetim organları müziği vb. vardır. "Êzîdîlik Tarihi" kavramı bu gelişme ve değişmeyi ifade etmektedir.
"Êzîdî" terimi Êzîdîliğe inanan kişiyi / grubu ifade etmektedir. "Ezîdî Tarihi" Ezîdî inanırlarının sosyal tarihini folklorunu maddi varlıklarını yaşama tarzlarını coğrafyasını ekonomisini savaşlarını ifade etmektedir.
Bu çalışmamız "Êzîdî Tarihçesi"dir bir tarih yazım denemesi ve tarihte Êzîdî'nin muhatap olduğu / kaldığı durumları bahis konusu yapmaktadır. Sistematik bir tarih çalışması olmak yerine "Êzîdî Tarihi"nden yapraklar açılmaktadır. Elbette ki Êzîdî'nin bir inancı vardır ve bunun özellikleri güzellikleri ayrı bir konudur (Êzîdîlik: itikat-ibadet-ahlak.)
Hani denir ya "çektiğim dilimin belasıdır" diye Êzîdî'nin çektiği ve ayrışma adlandırılma nedeni "dinine sadakatinin" ifadesidir. Galilei Galileo engizisyon mahkemesinde nasıl ki "dünya dönüyor" demiş ve giyotine gitmişse Êzîdî de "baş vermiş dininden dönmemiştir."
"Êzîdı̂ Tarihçesi" içinde; uygarlık modernite değişim din ve devlet açık ve resmi toplum sosyal yapılanma Êzîdî sürgün ve katliamları ile zorunlu göç Osmanlının Êzîdî algısı ve siyaseti ile bu konudaki fetva ve fermanları asimilasyon Êzîdîlikte diriliş hareketi tarihte Êzîdî katliam listesi-74 Ferman söz konusu edilmiştir.