Cenab-ı Allah nefsi, kendini tanıtmak için yaratmıştır. Nefsin hakikati Rab'dır. Nefsini bilen rabbini bilir hadis-i şerifi bunu ifade eder.
Bütün emir ve yasakların nefse ait olması, nefsin serbest bırakılmasıyla insanın sınanmasıdır. Nefs olmasaydı ne ceza ne de ödül olurdu.

İnsan nefsini bilmedikçe yani nefsinin kitabını okumadıkça, tevhid ve tasavvuf dilinde noksan insan sayılır. Amaç, kamil insan olabilmek için çalışmaktır.
Nefsin bir adı da benliktir. İnsanın başını derde sokan, yaşamını zehir eden benliktir, yani nefistir.
Ruhun yönü ulvi, nefsin yönü suflidir. İnsanın en büyük amacı, nefsin sufli yönünü ulvi yöne çevirmek olmalıdır.